Κίνδυνος για το δικαίωμα στην υπεράσπιση: Τι προβλέπει το νέο νομοσχέδιο της ΝΔ για την πρόσβαση στη δικογραφία.

Η σοβαρή καταγγελία της Maria Karystianou εγείρει συναγερμό: το νομοσχέδιο που προωθεί η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, δια του Υπουργού Δικαιοσύνης κ. Φλωρίδη, επιχειρεί να αφαιρέσει από τον κατηγορούμενο το δικαίωμα πρόσβασης στην ποινική δικογραφία που τον αφορά. Μια ρύθμιση που, αν περάσει, δεν απλώς περιορίζει την υπεράσπιση· απειλεί τον πυρήνα του κράτους δικαίου και της δίκαιης δίκης, εγγεγραμμένα στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 2012/13/ΕΕ.

Τι λέει η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2012/13/ΕΕ

Η Οδηγία ορίζει ότι ο κατηγορούμενος ή ο συνήγορός του έχει δικαίωμα στην πλήρη ενημέρωση για την υπόθεσή του, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στο αποδεικτικό υλικό υπέρ και κατά.
Περαιτέρω, η Οδηγία αφήνει ανοικτό τον περιορισμό της πρόσβασης σε συγκεκριμένα στοιχεία της δικογραφίας μόνο εφόσον εξαιρετικές συνθήκες το επιβάλλουν – για παράδειγμα η εθνική ασφάλεια, η προστασία της ζωής άλλου προσώπου, η μη διατάραξη της έρευνας — και πάντοτε υπό δικαστικό έλεγχο.

Γιατί η ελληνική πρόταση εγείρει ανησυχίες

• Αν ο κατηγορούμενος δεν έχει πρόσβαση στη δικογραφία, χάνει τη δυνατότητα να δει ποια στοιχεία χρησιμοποιούνται εναντίον του — ενδεχομένως στοιχεία από υποκλοπές ή αθέμιτα μέσα, που πρέπει να αμφισβητηθούν.
• Η υπεράσπιση, για να είναι αποτελεσματική, χρειάζεται να γνωρίζει το σύνολο του υλικού, ώστε να αντιπαραβάλει, να προετοιμάσει γραμμή υπεράσπισης και να αποτρέψει αυθαιρεσίες.
• Η αδυναμία πρόσβασης βαθαίνει την αίσθηση ατιμωρησίας — ειδικά όταν η πολιτική διάσταση γίνεται εμφανής, όπως σε υποθέσεις διαφθοράς ή μεγάλων σκανδάλων.

Τι απαντά η κυβέρνηση

Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, κ. Φλωρίδης, φέρεται να προβάλλει ως επιχείρημα την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 2012/13/ΕΕ και να υποστηρίζει ότι η Οδηγία αφήνει κάποια περιθώρια περιορισμών.
Όμως, όπως επισημαίνουν νομικοί κύκλοι, αυτές οι εξαιρέσεις δεν μπορούν να υπερισχύσουν των θεμελιωδών δικαιωμάτων υπεράσπισης, και οποιαδήποτε ρύθμιση που καταστρατηγεί πλήρως την πρόσβαση στη δικογραφία έρχεται σε σύγκρουση με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και με τη νομολογία του ΕΔΔΑ.

Ποιες είναι οι συνέπειες;

• Αν ψηφιστεί αυτή η ρύθμιση, ανοίγει ο δρόμος για αυθαιρεσίες, ενδεχόμενες κατηγορίες χωρίς δυνατότητα έγκαιρης γνώσης των στοιχείων πλήξιμο της υπεράσπισης.
• Δημιουργείται κλίμα φόβου και ανασφάλειας — όχι μόνο για κατηγορουμένους, αλλά για όλους τους πολίτες που θεωρούν ότι τα δικαιώματά τους θα μπορούσαν να υπονομευθούν.
• Η διεθνής αξιοπιστία της χώρας στο πεδίο του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων κινδυνεύει να πληγεί.